ਗਲੂਕੋਮਾ (Kala Motia) – ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਖਾਮੋਸ਼ ਪਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਿਮਾਰੀ

ਗਲੂਕੋਮਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਾਲਾ ਮੋਤੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਉਹ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੱਖ ਦੀ ਨਸ (Optic Nerve) ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਸ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਤੱਕ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਭੇਜਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਨਸ ਨੁਕਸਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਜ਼ਰ ਘਟਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।

ਗਲੂਕੋਮਾ ਨੂੰ “ਖਾਮੋਸ਼ ਚੋਰ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਲੱਛਣ ਦੇ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਖੋਹਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਗਲੂਕੋਮਾ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਅੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ (Fluid) ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੱਖ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਤਰਲ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅੱਖ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਦਬਾਅ ਅੱਖ ਦੀ ਨਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ — ਇਸੇ ਨੂੰ ਗਲੂਕੋਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗਲੂਕੋਮਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ

• ਓਪਨ ਐਂਗਲ ਗਲੂਕੋਮਾ (Open-Angle Glaucoma) – ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨਜ਼ਰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।
• ਐਂਗਲ ਕਲੋਜ਼ਰ ਗਲੂਕੋਮਾ (Angle-Closure Glaucoma) – ਇਹ ਇੱਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹਾਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਚਾਨਕ ਅੱਖ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
• ਸੈਕੰਡਰੀ ਗਲੂਕੋਮਾ – ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਚੋਟ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੂਗਰ, ਅੱਖ ਦੀ ਚੋਟ, ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਆਦਿ।
• ਜਨਮਜਾਤ ਗਲੂਕੋਮਾ (Congenital Glaucoma) – ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਜਲਦੀ ਇਲਾਜ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਗਲੂਕੋਮਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ

• ਧੁੰਦਲਾ ਦਿੱਖਣਾ
• ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
• ਸਿਰਦਰਦ
• ਲਾਈਟ ਦੇ ਆਲੇ–ਦੁਆਲੇ ਚਮਕੀਲੇ ਚੱਕਰ ਦਿੱਖਣ
• ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘਟਣਾ
• ਅਚਾਨਕ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣਾ (ਐਮਰਜੈਂਸੀ)

ਯਾਦ ਰੱਖੋ: ਜਿੰਨਾ ਜਲਦੀ ਗਲੂਕੋਮਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ, ਨਜ਼ਰ ਨੂੰ ਉਨਾ ਹੀ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਗਲੂਕੋਮਾ ਦਾ ਇਲਾਜ

ਗਲੂਕੋਮਾ ਦਾ ਪੂਰਾ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:

• Eye Drops – ਅੱਖ ਦਾ ਦਬਾਅ ਘਟਾਉਣ ਲਈ
• ਦਵਾਈਆਂ – ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਬਣਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ
• ਲੇਜ਼ਰ ਇਲਾਜ – ਤਰਲ ਨਿਕਾਸੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਕਰਨ ਲਈ
• ਸਰਜਰੀ – ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਕਾਰਗਰ ਨਾ ਹੋਣ

ਗਲੂਕੋਮਾ ਤੋਂ ਬਚਾਅ

• 40 ਸਾਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਨਿਯਮਿਤ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ।
• ਸ਼ੂਗਰ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ।
• ਆਇ ਡਰਾਪ ਨਿਯਮਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਰਤੋ।
• ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਕਾਰਗਰ ਨਾ ਹੋਣ